ಅರೆಭಾಷೆ, ಕೆಡ್ಡಸದ ಗಮ್ಮತ್ತ್...!, ಸಿಂಚನ ಕೆ ಯನ್

ಕೆಡ್ಡಸದ ಗಮ್ಮತ್ತ್...!

     ಪೊನ್ನಿ ತಿಂಗಳ್ಳಿ ಬರುವ ಹಬ್ಬನೇ ಈ ಕೆಡ್ಡಸ. ಇದ್ ನಿನ್ನೆ- ಮೊನ್ನೆಂದ ಸುರಾದ ಆಚರಣೆ ಅಲ್ಲಾ; ನಮ್ಮ ತಾತ ಅವರ ಮುತ್ತಾತನ ಕಾಲಂದಲೇ ಬಂದ ಆಚರಣೆ ಆಗುಟು. ಈ ಆಚರಣೆನಾ ಮೂರು ದಿನನೂ ಆಚರ್ಸುವ ಕ್ರಮ ಉಟ್ಟು. ಆದರೆ ಈಗ ಕೆಲವುಕಡೆಲಿ ಕ್ರಮನ ಆಚರ್ಸದೆ ಬೊರಿ ನೆನ್ನಕ್ಕಿನ ಮಾಡಿ ಭೂಮಿಗೆ ಎಣ್ಣೆ ಶಾಸ್ತ್ರ ಮಾಡುವೆ. ಇದ್ ಆಗದೆ ನಮ್ಮ ಆಚರೆಣೆ ಮುಂದೆನ ಕಾಲಕ್ಕೂ ಗೊತ್ತಾಗುವಾಂಗೆ ಮಾಡ್ದು ನಮ್ಮ ಕರ್ತವ್ಯ ಆಗುಟು.

     ಪೊನ್ನಿ ತಿಂಗಳ 27ಕ್ಕೆ ಭೂಮಿತಾಯಿ ಋತು ಆದು. ಈ ದಿನದಂದ್ ಸುರುನ ಕೆಡ್ಡಸ ಅಂತ ಕರ್ದವೆ. ಅದರ ಮರ್ದಿನ ನಡುಕೆಡ್ಡಸ, ಅದರ ಮಾರ್ನೆದಿನ ಅಕೇರಿ ಕೆಡ್ಡಸತಾ ಕರ್ ಕಂಡ್ ಬಂದ ಆಚರಣೆ ಆಗುಟು.

     27ರ ಸುರುನಾ ದಿನದಂದ್ ಮನೆಲೀ ಇದ್ದವೂ ಯಾರಾರ್ ಒಬ್ಬ ಬೊಳ್ಪ್ಪಿಗೆ ಬೇಗ ಎದ್ದ್, ತೊಳ್ಸಿಕಟ್ಟೆ ಹಕ್ಕಲೆ ಕತ್ತಿ, ಮಾಯಿಪುಸೂಡಿನ ಇಸುವ. ಇದ್ ಆಯುಧತೇಳಿ ಹಿಡ್ಕಂಬಕ್ಕೆ ಕೊಡುವ ಒಂದು ಕ್ರಮ . ಇನ್ನ್ ಮಾರ್ನೆದಿನ 28ರ ನಡುಕೆಡ್ಡಸ ದಿನದಂದ್ ಬೊಳ್ಪ್ಪಿಗೆ ಬೇಗ ಎದ್ದ್ ಮನೆ ಹೆಣ್ಮಕ್ಕ ಕಾಯಿ ಹೆರ್ದ್ ಈ ಕೆಡ್ಡಸ ಬರುವ ಮುಂದೆನೆ ಅಕ್ಕಿ ಹೊರ್ದ್ ಹೊಡಿ ಮಾಡಿದ್ ಇಸುವೊ. ಇದ್ಕೆ ಈ ಹೆರ್ದ ಕಾಯಿನ ಕಲ್ಸೊಕು ಮತೇ ಬೆಲ್ಲ ಕೆರ್ಸಿದ್ ಎಳ್ಳುನೊಟ್ಟಿಗೆ ಸೇರ್ಸಕು. ಮತೇ ಒಂದು ಕೊಡಿ ಬಾಳೆ ಎಲೆ ತಕಂಡ್ ಇದರ ಮೂಡ ದಿಕ್ಕಿಲಿ(ಪೂರ್ವ)(ತುಳಸಿ ಕಟ್ಟೆ ಎದುರು) ಬಾಳೆಹಣ್ಣ್ ನೊಟ್ಟಿಗೆ ಕಲ್ಸಿ ಇಸಿದ್ ನೆನ್ನಕ್ಕಿನ್ನ ಇಸೊಕು.

     29ನೆ ಅಕೇರಿ ದಿನದ ಕೆಡ್ಡಸದಂದ್ ಬೊಳ್ಪಿಗೆ ಹೆಣ್ಮಕ್ಕ ಬೇಗ ಎದ್ದ್ ಮೊರೆ ತೊಳ್ದ್ ಮತೇ ಸೆಗಣಿ ತಕಂಡ್ ತುಳ್ಸಿಕಟ್ಟೆ ಹಕ್ಕಲ್ಲೆ ಚೌಕ ಇತ್ಲಾರ್ ವೃತ್ತಲಿ ಪೂಜೊಕು. ಅದ್ ಎಲ್ಲಿಯೂ ಹಾಳಗದಾಂಗೆ ಅಷ್ಟ್ ಲಾಯಿಕ್ಲಿ ಪೂಜಿದ್ ಇಸೊಕು. ಇದರ ಮೇಲೆ ಐದ್ ಮಾಯ್ನ ಸೊಪ್ಪು, ಐದ್ ಸರ್ಲಿ ಸೊಪ್ಪುನ ಒಂದಾದ ಮೇಲೆ ಒಂದು ಇಸೊಕು. ಈ ಭೂಮಿತಾಯಿ ಮೀದ್ ಬಂದ ಮೇಲೆ ತಿಂಬಕೆತಾ ಬೊಳ್ಪಿಗೆ ಮಾಡ್ದ ದೋಸೆನ‌ ಚೂರು ಕರೆಲಿಸಿ ಅದರ ಹಕ್ಕಲೆ ಮಾಡ್ದ ನೆನ್ನಕ್ಕಿನ ಇಸಿದ್ದ್, ಐದ್ ವೀಳ್ಯದೆಲೆ ಒಂದು ಅಡಿಕೆ ಇಸಿದ ಮೇಲೆ ಸೀಗೆಕಾಯಿ, ಕುಂಕುಮ- ಅರ್ಸಿನ ಒಂದು ಎಲೆಲಿ ಇಸುವೊ. ಮತೆ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಗೆಂಡದ(ಕೆಂಡದ) ತುಂಡು ಇಸೊಕು. ಈ ಸೀಗೆಕಾಯಿ ಇಸುದು ಭೂಮಿತಾಯಿಗೆ ತಲೆ ಮೀಯಕೆ, ಮತೇ ಕುಂಕುಮ ಅರ್ಸಿನ ಇಸುದು ಮೀದ್ ಬಂದ ಮೇಲೆ ಹಣೆಗೆ ಹಾಕಿಕೆ ಅಂತ ಮತೇ ಈ ಕೆಂಡನ ಇಸುದು ಮೀದ್ ಬಂದ ಮೇಲೆ ಚಳಿ ಕಾಸಿಕೆ ಅಂತ. ಇದ್ ಎಲ್ಲಾ ಆ ಚೌಕ ಇತ್ಲಾರ್ ವೃತ್ತಲಿಯೇ ಇಸೊಕು.

     ಇದೆಲ್ಲಾ ಆದ ಮೇಲೆ ಈ ಚೌಕಲಿ ಒಂದು ದೀಪ ಇಸಿದ್, ಹೊಯ್ಸಿದ್ ಭೂಮಿಗೆ ಮೂರು ಸರ್ತಿ ಎಣ್ಣೆನ ಬುಡೊಕು. ಮತೇ ಮನೆಲೀ ಇದ್ದವೂ ಈ ದೀಪಕ್ಕೆ ಕೈಯಿನ ಮುಗಿಯೊಕು.

      ಅದ್ ಆದ ನಾಲ್ಕ್ ದಿನಲಿ ಭೂಮಿ ತಂಪಾಗಿ ನೆಲದ ಅಡಿಲಿರುವ ಗೆಡ್ಡೆ, ಗೆಣ್ಸ್ ಎಲ್ಲದಕ್ಕೂ ಚಿಗುರು ಬಾದು. ಈ ಕೆಡ್ಡಸದ ವಿಶೇಷತೇಳ್ರೆ 28 ಮತ್ತ್ 29ನೇ ದಿನ. ಈ ಕೆಡ್ಡಸಲಿ ಮೂರು ದಿನನೂ ಹೆಣ್ಮಕ್ಕ ತಲೆ ಮೀಯಕೆ ಬೊತ್ತು. ಒಟ್ಟಿಗೆ ಋತುನು ಆಕೆ ಬೊತ್ತು; ಋತು ಆದರೆ ಆ ಮನೆಲೀ ಹಬ್ಬ ಮಾಡಿಕೆ ಇಲ್ಲೆ. ಹೆಣ್ಮಕ್ಕ ಸೌದೆಗೆ ಹೋಕೆಬೊತ್ತು. ಸೌದೆ ಕಡಿಯಕಿಲ್ಲೆ, ಒಟ್ಟಿಗೆ ಬಟ್ಟೆ ಒಗಿಯಕೂ ಆಗದ್. ಕೆಡ್ಡಸದ ಗಮ್ಮತ್ತೇಳ್ರೆ ನುಗ್ಗೆಕೋಲು ಗೈಪು ಮತೇ ಗುಜ್ಜೆ ಗೈಪು; ಒಟ್ಟಿಗೆ ಊರ್ ಕೋಳಿ ಗೈಪುನೂ. ಊರ್ ಕೋಳಿ ಗೈಪು ತಿಂದರೆ ಎಲುಬು ಗಟ್ಟಿ ಆದೆತಾ ಹಿರಿಯವು ಹೇಳುವ ಮಾತ್ ಉಟ್ಟು. 

     ಈ ಕೆಡ್ಡಸದ ಆಚರಣೆ ಬರೀ ತಿಂಬೊಕೆ ಮಾತ್ರ ಸೀಮಿತವಾಗದೆ ಅದರ ಹಿನ್ನಲೆ ಕೂಡಾ ತಿಳ್ಕಂಬೊದು ನಮ್ಮ ಕರ್ತವ್ಯ ಆಗುಟು. ಇದ್ ಇಂದಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಸೀಮಿತವಾಗದೆ ಮುಂದಿನ ಪೀಳಿಗೆಗೆ ಗೊತ್ತಾಕು. ಇದ್ ಪೊನ್ನಿ ತಿಂಗಳ ಗಮ್ಮತ್ತ್ ಆಗುಟು.

-ಸಿಂಚನ.ಕೆ.ಎನ್

ಕುತ್ಯಾಳ, ಕುಡ್ನಕಜೆ ಮನೆ